Британскиот весник „Телеграф“ во патувачка репортажа од Македонија се осврнува и на прашањето за Александар Велики, при што авторот Пол Блумфилд пишува дека тој не бил Грк, туку Македонец!

Набројувајќи ги вината во винаријата „Стоби“, каде што направил пауза за ручек, Блумфилд ја споменува „Кратошија“, за која т.н. локален гуру Горки Балојани му рекол дека „ја пиел и Александар Велики“.

„Ах, прашањето за Алекс. Во училиште веројатно сте учеле дека серискиот освојувач бил Грк – сепак, во 4 век п.н.е. не постоела Грција по себе. Не, Александар бил Македонец; прашањето е каде точно била ‘Македонија’. Денешните Грци инсистираат дека таа била на нивна територија, барајќи нивниот сосед да се откаже од името и да се реши долготрајното натегање со поранешната југословенска република – ситуација што повторно осамна на насловните страници овој месец со потпишувањето на прекуграничен договор, со кој оваа земја би можела да се преименува во Република Северна Македонија и да ги отстрани грчките приговори за нејзиното членство во ЕУ и во НАТО“, пишува тој во долгата репортажа насловена „Потценетата европска земја што сигурно ќе ви го подобри здравјето“ и објавена во денешниот број на „Телеграф“.

Во зимата 334-333 година пне го продолжил освојувањето на јужниот дел од Мала Азија, освојувайки ги градовите Ликијја и Писидија. Во пролетта 333 година пне, Александар го продолжил походот кон исток, движејки се по патот за Перга и минувајки преку планината Климакс. Тој бил решен да го покори целото Малоазиско крајбрежје се до Киликија и да се пресели на источниот дел од Арабискиот полуостров и да ја освои Феникија. Неговото поминување и освојување на Памфилија, многу историчари го искористиле за вметнување на фантастични приказни.

Од Памфилија, Александар со својата војска тргнал кон север, каде што ја освоил Фригија, а потоа и градот Гордион. Градот Гордион, според преданијата бил престолнина на кралот Мида којшто се што ќе допрел го претворал во злато. Како и да е тогаш Гордион бил најпознат по Гордиевиот јазол. Еден ден додека Александар се одмарал во својот шатор, дошол гласник и му кажал дека во градот постои јазол кој досега никој не го одврзал, а според верувањата, оној кој тоа ќе го стори ќе го освои светот. Александар, израдуван од моќноста што му се нуди, веднаш отишол на тоа место. Откако добро го разгледал јазолот тој го извлекол мечот и отсекол еден дел од него при што се појавиле повеќе краеви. Убеден од пророштвото тој решил да го продолжи походот.

Во тоа време на Александар му стигнал абер дека умрел Мемнон, храбар командант на елинските платеници во морнарицата кои Дариј ги плаќал.

Од Гордион Александровиот поход тргнал кон Анкира (денешна Анкара), а потоа ја покорил Пафлагонија и Кападокија, а потоа тргнал кон југ и ја освоил и Килилија, нешто кое одамна го намислувал.

Болест го задржала Александар во Киликија подолго време. Болеста веројатно била причинета од големиот замор или пак од настинка, бидејки се капел во студените води на реката Кидно. Ниеден лекар не се осудувал да го лекува, плашејки се од судбината што може да го снајде ако не успее. Подоцна некој лекар Филип му подготвил лек од кој Александар за кратко време оздравел и го продолжил походот.

Покрај опремувањето, Филип ја увежбал војската за употреба на новото вооружување како и за извршување на новите тактичко-кординирани содејствија меѓу пешадијата и коњицата. Бил разработен и посебен систем за сигнализација со знамиња со кој се издавале наредби за време на борбите. За време на вежбите а и подоцна во текот на битките движењето на македоснката фаланга, составена од бригади и чети, во строго определени линии, со кренати сариси нагоре и напред, преставувала страшна глетка која ја смрзнувала крвта на непријателот. Македонскиот изум сарисата, која била дизајнирано прво како осумметарско копје а подоцна скратено на 6,4 метри, во рацете на војниците на македонската фаланга (составена од 16 реда), постанало страшно оружје и симбол на македонската супериорност и непобедивост.

Ослободен од притисокот од север и северозапад, изгледа дека Филип за првпат ја употребил реорганизираната македонска војска против Атињаните кои се истовариле кон крајот на 359 или почетокот на 358 г.п.н.е. кај Метоне. Со тактички потези и кординирана акција на македонската пешадија и коњица тој успева да ги разбие Атињаните кои биле предводени од Аргеј. Заробените хоплити Филип ги ослободува без да бара откуп и со тоа дополнително ги релаксирал односите со Атина.

Победата над Атињаните го подигнал борбениот дух на македонската војска, а Филип по

смрта на кралот на пајонците Агис, во 358 година, навлегува во Пајонија и успеал да ја потчини и стави во вазална положба спрема Македонците. Истата година Филип ја водел една од најважните битки во македонската историја.

Победата против Илирите предводени од Бардил, не само што ги вратила порано окупираните територии и му донела мир на северозападните граници на Македонија, туку ги покажала вистинските вредности на македонската војска.

За да ги зацврсти воспоставените односи со соседите, Филип во наредните 18 месеци по битката со Бардил, склучил три брака. Се оженил со Фила, сестра на властодржецот Дарда од Елимеја, потоа со илирската принцеза Аудата и на крај со молосиската принцеза Олимпија, ќерка на починатиот крал Неоптолем и братучетка на тогашниот молосиски крал Ариб. Елиминирајќи ги опасностите од север и северозапад на Дилип му останале отворените закани од исток и југ, односно односите со Атина. Во 358 година на барање на Лариса да се острани притисокот од фере, Филип кратко време интервенира во Тесалија штитејќи ги виталните интереси на Македонија.

Филип бил живо заинтересиран за повторна контрола на градот Амфипол, кој бил колонија на Атина и имал инзвонредна стратегиска важност котролирајќи ги сите патни правци меѓу Македонија и Тракија. По заземањето Амфипол од страна на Филип, во раната зима во 357 година Атина склучила сојуз со тројца тракиски кралеви, по што и објавува војна на Македонија. Во овие дестина години, поточно од 357 до 346 година војната се одвивала во најголем дел на трако-македонскиот брег.

Во справувањето со заканите од Атина Филип барал сојузници. Во текот 356/5 година, по склучувањето на македонско-халкидскиот сојуз, Филип ја освојува Потидеја и според договорот им ја предал на Халкидјаните. Во моментот на победата Филип добива три добри вести: Неговиот генереал Перменион ја победил коалиционата војска на дарданецот Граб, тракиецот Кетрипор и пајонецот Ликпеј. На олимписките игри победил неговиот коњ и сопругата Олимпија му родила син. Тоа бил Александар III Македонски.

Во меѓувреме Филип бил повикан од населението на градот Кренида (подоцна преименувано во Филипи) да им помогне да се одбранат од нападите на тракискиот крал Керсоблепт. Филип ќе им помогне и истовремено ќе ја присоедини оваа златоносна област. На планината Пангеј, се наоѓале рудниците со злато кои ќе му овозможат на Филип да кова сопствени златни и сребрени монети (филипики и статери), што од друга страна пак ќе му овозможат полесно водење на скапите војни.

По освојувањето на Пидна во 356 г. и на Метона во 353 г.п.н.е., македонската држава излегла на македонско-пиерискиот брег, а со освојувањето на Абдера и Маронеја на реката Места е поставена источната граница на Македонија со Тракија. Во битката за Метона, Филип бил ранет и го изгубил едното око.

По големите воени победи, во 353/2 г. п.н.е. Филип навлегува во Тесалија, го поразил тиранинот Ономарх од Фокида, по што бил избран за доживотен архонт (врховен војсководец) на Тесалскиот сојуз. За да ја ослабни Атина, Филип ја потикнувал борбата меѓу аристократите и демократските сили во Грција, а парично ја подржувал промакедонската партија, која ги подржувала интересите на Македонија. Сепак наместо да навлезе со македонската војска према Атина, тој ја започнал источната кампања. По навлегувањето кон тракискиот Херсон, Филип се разболел и ја прекинал тракиската кампања.

За тоа време Демостен ги повикува Елините на војна против Филип „барбаринот“, а Олинт склучува сојуз со Атина. Ваквиот пресврт на Олинт, го принудува Филип да отпочне инвазија на Халкидик во 349 г. п.н.е. Демостен ги предава Олинтијците, а македонскиот владетел по освојувањето на Стагира и Олинт во 348 година ги сравнува со земја. Додека Филип ја освојува скоро цела Тракија, Атињаните понудиле мир. По склучување на договор за мир со Атина во 346 г.п.н.е во Тесалија, македонската војска навлегле на северозапад до Јадранското Море, а во 342 г. п.н.е. Филип спровел успешна кампања против Скитите на север.

Во 340 година п.н.е. Филип го освоил Перинт, а во 339 година и Визант со што Македонија ги проширила своите граници до Црното Море. Со освојувањето на Визант се создале предуслови за освојување на Персија. Тоа ги загрозило трговските интереси на Грците, што довело до ново заострување на односите со елинските полиси.

Филип ја продолжува војната со елинските градови-полиси и ја завршува со големата битка кај Хајронеја во 338 година п.н.е.

По оваа голема победа врз здружените тебански и атински сили, Филип II им изградил споменик на храбрите Тебанци. Во 337 г.п.н.е. во Коринт бил потпишан Општиот мир, а Филип бил избран за главен војсководец на Коринтски сојуз. Со овој договор, грчките полиси иако имале автономија биле зависни од македонската држава. Филип како главен војсководец се припремал да ја поведе македонската и војската на Елините против Персиското Царство, но во 336 г. п.н.е бил убиен во престолнината Ајга. Во историјата Филип е забележан како најголем крал во Европа.

Тестаментот е направен од Царот Александар, син на Амон (Бог на Сонцето) и Олимпија.

1. Ако моето дете од жена ми Роксана е машко, тој пред сите други треба да биде цар на Македонија, а во меѓувреме, синот на Филип, Аридеј, да биде лидер на Македонците. Ако детето од мојата жена Роксана, биде женско, дозволете Македонците да видат дека таа е одгледана и омажена на начин што доликува на мене и мојот ранг и дозволете да си избере Цар – човек за кој тие мислат дека е достоинствен за тоа. Човекот така избран треба да биде Цар на Македонија…

2. На мојата мајка Олимпија и го доделувам правото да живее на Родос, место кое таа го пожелува и Царот на Македонија треба секоја година да проверува дали и се дава се што и се давало за време на мојот живот.
Додека Македонците одлучат да наименуваат Цар, Царот Александар, син на Амон и Олимпија, го одредува Кратер за надгледувач на целото Царство на Македонија, и му ја дава за жена Кајнан, ќерката на Филип, поранешниот Цар на Македонија. Лизимах, го ставам одговорен за Тракија, и за жена му ја доделувам Солунка, ќерката на Филип, поранешниот Цар на Македонија (ПС. – Калл. 3.33.13). Леонид го задолжувам за Хелеспонт и му ја давам раката на сестрата на Холкид, Клеона. Го назначувам Еумен, мојот секретар, за владетел на Кападокија и Пафлагонија.

3. Изјавувам, островите да бидат слободни: да ги задржат нивните претходни посесии и да бидат автономни.

4. Го назначувам Антигон, владател на Памфлија, Луција и Голема Фригија и го ополномоштувам за Карија и Асандер, како и територијата која што лежи под реката наречена Халис; преку оваа земја го назначувам владетел Антипатар. Владетел за Силисија е Никанор, и Питон за Сирија, воедно и за т.н. Месопотамиска Линија. Бабилон и неговите придружни територии ги доделувам под команда на Селеукит, кој е мој воен придружник. За Феникија и Келе-Сирија го ополномоштувам Мелагер. Кралството на Египет го оставам на Птоломеј и им го одобрувам бракот со мојата сестра Клеопатра.

5. За владеење на областите кои лежат помеѓу границите на Бабилон и Бактрија, го назначувам Пердика, на кој му ја поклонувам мојата жена Роксана, Бактриската ќерка на оксиартите. Народот на Родос треба да се награди со 300 таланти злато од царското богатство за разубавување на нивниот град; воедно и 40 тримери и слободна годишна надокнада од 20.000 медимни Египетско жито и 20.000 медимни пченица од регионите од Азија, придодадени на Родос. Исто така, давам команда за преместување на гарнизонот, што јас го оставив таму.

6. Свештениците во Египет да бидат наградени со 2.000 таланти единици злато од јавниот приход, а Птоломеј да се погрижи за транспортот на моето тело до Египет, за кое понатаму најдобро ќе се грижат свештениците од Египет. Саркофагот во кој ќе биде положено моето тело да биде направен во вредност од 200 таланти злато.

7. На Тебјаните од Беотија, да им се доделат 300 таланти за реновирање на нивниот град, а на оние што принудно избегаа од таму како резултат на војната, им го надокнадувам нивниот имот од кој ги лишив. Сметам дека достатно беа казнети со нивната сесрдна опозиција кон мене. На Атињаните да им се додели златен трон за храмот во Минерва и златни службени алишта. Моето лично оружје и одликувања и 1000 таланти единици сребро да се остави во храмот на Хера на Аргос, додека на Аполон во Делфи, сите слоновски оружја и две кожи од змии, а воедно и 100 златни суди садови со кои се чествувале Боговите. На народот Милес и од Книдија да им се доделат по 150 сребрени таланти.

8. Тасе (Таџилес) да биде владетел на оние делови од Индија кои граничат со Индиската река. Перо (Перус) на оние делови помеѓу реката Хидаспес и Хиндус. Го назначувам таткото на мојата жена, Роскана, за владетел на Паропанисада и Сибиртија, да владее со Арахосија и Кедросија. Командата ја предаваме на Стамен (Стасанор) од Соли за да владее со Арија и Арангија.
Филип да владее со Бактријците. Партеја што ја придружува Хиркалија јас ја давам на Фратафернеј, а Карманија на Тлеполем. Пеце (Пеуцестас) треба да владее над Персијанците. Од сите владеења да биде изоставен Оксидат, а Кратер да владее со Медеа. Аргир (Аргеус) да биде отстранет од Сусија, а Коен (Цонеус) да владее наместо него.

9. За владател на Илирите го назначувам Холкија и го наградувам со орден од 500 реквирирани, одземени коњи и 3000 таланти сребреници, кои треба да ги искористи за правање статуи на Александар, Амон, Минерва, Херкул, Олимпија и мојот татко Филип и нив да ги смести во гробницата на Олимпија. На луѓето на кои им доделив високи функции да постават позлатени статуи на Александар во Делфи и Атина. Птоломеј да постави позлатени статуи во Египет на Александар, Амон, Минерва, Херкул, Олимпија и мојот татко Филип.

10. Сведоци на ова да се Олимпискиот Јупитер, нашиот предок Херкул, Минерва, Марс, Амон Сонцето (Амонма) и успехот на Цар Александар. Доколку некој од наброените, постапи спротивно на моите одредби, јас ги преколнувам Јупитер и Олимписките богови, да не остане неказнет за тие недела и да биде одговорен за кривоклетството пред Боговите и луѓето.